Over data en informatie
Valt het jullie ook op hoe vaak de begrippen data en informatie tegenwoordig op een hoop gegooid worden? Nou gebeurde dat vroeger ook al, maar nu is het wel heel erg. Een getal zonder enige waarde van zichzelf, maar gewoon een getal, wordt gebracht alsof het om de meest verhelderende informatie gaat die je je maar kunt indenken. Klip en klaar. Toch?
Niet dus. Data zijn feiten of getallen zonder enige betekenis van zichzelf. Informatie is hoe WIJ vervolgens die data begrijpen. En dat hangt weer af van hoe wij naar die data kijken. Wat willen we precies weten? Waarom willen we dat weten? Wat zijn de omstandigheden die meespelen bij het stellen van de vraag? Et cetera, et cetera. Onze vragen bepalen het kader waarbinnen we naar antwoorden zoeken, het raam waardoor we naar data kijken. En dat bepaalt wat je ziet.
Een groep mensen kijkt naar een getal en zegt: best veel. Een andere groep kijkt naar hetzelfde getal en zegt: best weinig. Data krijgen pas betekenis voor ons als we ze in een bepaalde context plaatsen. En context is nooit neutraal. Wij zijn het die de context bepalen. Wij met onze vragen. Wij met ons denkkader. Wij met hoe wij de wereld om ons heen zien en ervaren.
Daarom zijn data nooit eenduidig te begrijpen. Data zijn data. Niks meer en niks minder. Neutraal. Zonder enige betekenis. Data worden pas informatie doordat wij er op een bepaalde manier en tegen een bepaalde achtergrond naar kijken. Twintig graden is twintig graden. Maar of dat warm is of koud, weet je dan nog niet. Dat hangt ervan af hoe de vragensteller ernaar kijkt.
Ik geef direct toe dat het niet zo simplistisch is als ik hier schets. Maar ik hoop dat je een volgende keer als je weer op grond van een getal of feit een onontkoombare conclusie wordt opgedrongen, je jezelf eerst afvraagt: waar is die conclusie op gebaseerd? Wat was de vraag? Waarom werd die vraag gesteld? Door wie? Zodat je de geleverde informatie ook echt binnen de context kan begrijpen.