A99, hoe het kleine ons het grote laat zien
Wat weten we nog weinig van globalisering en de wereldwijde samenhang van leven. Dat leerde ik dit weekend van A99. Ik was op Terschelling voor het Springtijfestival, het jaarlijkse congres over duurzaamheid. Springtij is meer dan zomaar een congres. Het is een ontmoetingsplek voor iedereen die iets met duurzaamheid heeft. Daar houdt de vergelijking tussen alle deelnemers wel ook gelijk op. Want wat voor een buitenstaander misschien een eenzijdige groep lijkt, is in werkelijkheid een wervelende massa van ongestructureerde richtingen en uiteenlopende meningen en passies. Er zijn mensen die staan te trappelen om in actie te komen. Er zijn bedachtzame denkers. Er zijn generalisten en specialisten. Mensen die er nadrukkelijk vanuit een bepaalde rol komen, zoals directeuren van bedrijven, politici, journalisten. En nog veel meer soorten en maten. Eigenlijk alles wat je maar kunt bedenken. Inderdaad, een divers gezelschap. Het enige dat ze delen is het gevoel van urgentie dat er iets gebeuren moet. Maar wat dat is of zou moeten zijn, daarover verschillen de meningen enorm.
Terug naar A99. Het kleine dat ons deze dagen leerde over het grote. A99 is een geringde grutto die samen met zijn (of eigenlijk haar, ze is een zij) soortgenoten elk jaar vanuit Nederland naar Afrika vliegen en weer terug. Grutto’s broeden hier, bij ons. Ons land herbergt verreweg de grootste broedkolonie grutto’s van Europa, met name in het noordelijk deel van Nederland. Friesland, Noord Holland, en Terschelling. De grutto houdt van vochtig land met een grote biodiversiteit. Daar vindt hij alles wat hij nodig heeft: nestplekken en lekker voedsel, dikke wormen en grote insecten. Maar als gevolg van de intensieve landbouw verdwijnt het vochtige, rijke grasland en de populatie loopt dan ook dramatisch terug. Er komt gewoon te weinig broedsel tot wasdom. Een neveneffect is dat de grutto daardoor eerder ‘klaar’ is in Nederland. Want waarom zou je langer in het land blijven waar je alleen maar komt om te broeden als er geen jonge vogels zijn waar je voor je terugreis op moet wachten tot ook zij groot genoeg zijn om de reis naar Afrika te kunnen maken. De grutto vertrekt dus weer eerder naar het zuiden, om daar in Afrika zijn buikje rond te eten met rijst van de rijstplantages. Zijn vertrektijd is inmiddels al twee (ja, je leest het goed: twee!) maanden vervroegd. De grutto komt nu in Afrika aan op het moment dat daar de rijst nog maar net is ingezaaid en jonge plantjes nog heel kwetsbaar zijn voor vertrappen. Dat gaat niet samen. De rijstoogsten zijn tegenwoordig daarom veel kleiner geworden. De landbouw daar in de war geschopt door onze landbouw hier. Dat leerde ik van A99. Hier is daar en daar hier.
Maar er was veel meer te leren, daar op Springtij. A99 is slechts een van de verhalen die ik in mijn rugzak mee naar huis nam. Springtij was dit jaar voor mij mede kicken door het fantastische gesprek dat ik had met Janneke over samenwerking tussen generaties, door Piet’s opmerking over het belang van in een overgangsfase kunnen en durven vertoeven en er niet gelijk uit willen jumpen, en door de mooie inzichten die onder andere Jan Willem, Gerrit Jan en Elfrieke met me deelden. Het meest shocking was voor mij het verhaal van Jan Paul van Soest, over de grote betrokkenheid van gevestigde belangen in de financiering van desinformatie rondom de klimaatdiscussie. En voordat jullie nu gaan denken dat alles himmel hoch jauchend was, nee natuurlijk niet. Zou raar zijn als dat wel zo was. Ja, het was af en toe een deja-vu. Ja, ik vond sommige opmerkingen niet erg snugger. Ja, er zijn verbeteringen mogelijk in het programma. Maar dat neemt allemaal niet weg dat het aangeboden programma wederom zeer gevarieerd was, dat er echt weer heel erg veel inspirerende ontmoetingen tussen mensen hebben kunnen plaatsvinden en hebben plaatsgevonden.
Iedereen die de afgelopen dagen op het Springtijfestival was, bezit een eigen stukje kennis en passie. Door al die kennis en passie bij elkaar te leggen ontstaat iets nieuws. Het broeit. Er staat iets te gebeuren. Hoe en wanneer weet ik niet, maar dat er een verandering in de lucht hangt wel. We zijn als een groep grutto’s die op het punt staat verder te trekken. Er worden vast wat proefvluchten gedaan. Er willen een paar op pad. Ongeduldig vliegen ze hun rondjes. Anderen blijven nog aan de grond, houden de groep tegen. Nog niet. Nog even wachten. Nog even sterker worden. Maar dan…. ineens gaan ze. En dan is het daar opeens: SPRINGTIJ